- CITHAROEDUS
- CITHAROEDUSseu Citharista, qui citharâ canit. Horum apud vereres habitus cultusque notabilis fuit. Lacerua aurata, non multum chlamydis dissimilis, illis peculiariter tribuitur, a Iuvenal. Sat. 10. v. 212.Et quibus aurata mos est fulgere lacernâ.Iisdem Auctor, l. ad Herenn. pallam dat auratam et chlamydem purpuream: Uti Citharoedus cum prodierit optime vestitus, pallâ inauratâ indutus, cum chlamyde purpurea coloribus varie intexta, cum corona aurea, magnis fulgentibus gemmis illuminiata. Hinc Ovid. de Arione, l. 2. Fast. v. 107.Induerat Tyrio distinctam murice pallam,Ita eorum habitus fuit tunica talaris et chlamys: quae runica etiam palla dicta videtur. Haec enim, quamvis prius feminarum propria, postea ad Citharoedos, Tragoedos ac Saltatores translata est. Cornificius, l. 4. ad Heren. verbis vetro citatis: Unde Apollo quoque pallâ indutus a Poetis productitur. Ovid. l. 1. Amor. eleg. 8. v. 59.Ipse Deus vatum pallâ spectabilis aureâTractat inauratae consona fila lyrae.Quod autem ea tunica talaris esset, cum stola Orpheum inducit Varro, de re Rust. l. 3. c. 13. Quintus Orphea vocari iussit, qui cum eo venisset cum stola et Cithara et cantare esst iussus. Ea discincta Ο᾿ρθοςτάδιον Graecis dicta est. Dio de Neronis habitu Citharoedieo, l. 63. Nam cum statuisset ad citharam canere, non sustimit a Corbulone videri τὸ Ο᾿ρθοςτάδιον ἔχων. Discincta itaque fuit et fluens, ut mirum sit Bathyllum Citharoedum, cum tunica cincta induci, apud Apuleium, Floridor. l. 2. Nec tunica solum talaris fuit, sed et chlamys longum syrma trahens. Horat. de Arte, v. 215.----- ----- Traxitique vagus per pulpita vestem.Quô habitu in nummis Neronem videmus. Vide Octav. Ferrarium, de re Vestiaria, Part. 2. l. 3. c. 12. Sed et Citharoeda, quoque in ministerio olim, ut antiqua marmora indicant. Exrat Romae monoclini scriptura (ita liceat appellare in quo mulier sedens Citharam pulsat) confirmatque id vetus elogium Auxesis et Neriti minus ingenuorum nominium: muliebria nempe haec studia psallendi et oblectandi aures, viguisse olim aut placuisse. Mentio ntique apud Horat. l. 4. Carm. Od. 12. v. 6.----- ----- illae virentis etDoctae psallere Chiae:ministeria haec propius rangit. Ut et scitissimi utriusque sexus canentes, et psallentes, quos adolescens e terra Asia habuisse apud Gellium scribitur, l. 19. c. 9. pueri nimirum ac puellae. Et quidem elogium Audesis sic habet. D. M. AUXESI CITHAROEDAE CONIUGI OPTIMAE C. CORNELIUS NERITUS FECIT ET SIBI. Has alii Psaltrias, Fidicinas, Citharistrias appellant etc. Citharae autem species enumerat Isidorus, Origin. l. 3. c. 21. Psalteria, Lyra, Barbita et alias quadratâ formâ, nec non et trigonali: quarum aliquas, rariores illas quidem, sed Studiosis antiquitatis adiumento futuras ad cognoscendas testudivis parres, cacumina, bracbia, humeros, scapulas, pectines modulum tympanum, exhiber Laur. Pignorius Com. de servis. Ut hoc addam: Citharoedi nomos et cantica, quae Poeta Lyricus aut Dithyrambicus ipsis composuerat, sicut erant ab Auctore facta, ad Citharam canebant. Vide infra in voce Nomi. Iidem in Triumphis spectaculisque coronati erant, uti ex triumphali pompa Scipionis Aficani et Auctoris ad Herennium loc. cit. patet. Quam proin coronam Nero usque adeo concupivit, ut omnes huius generis coronae ad eum delatae fuerint, teste Xiphilinô in eo. Vide Car. Paschalium, Coronar. l. 8. c. 9. De Citharadorum vero clausula, voce Dixi: de fibula, infra, suô locô; ut et plura hauc in rem apud Gerh. Ioh. Voss. de Musica.
Hofmann J. Lexicon universale. 1698.